ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΛΕΚΤΙΚΗ ΔΥΣΠΡΑΞΙΑ

Για μερικά παιδιά, η κύρια δυσκολία είναι στην παραγωγή και το συντονισμό των ακριβείς κινήσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προφορικού λόγου, η οποία οδηγεί σε σοβαρές και επίμονες δυσκολίες στην παραγωγή του λόγου. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία και μπορεί να εμφανιστεί μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με τις γενικές κινητικές δυσκολίες.

Το παιδί µε λεκτική δυσπραξία µπορεί να δυσκολεύεται να παράγει µεµονωµένους ήχους, καθώς επίσης και να συντονίσει τη διαδοχή των ήχων που χρειάζονται για να παράγει µια λέξη ή να δυσκολεύεται να συντονίσει την όλο και πιο πολύπλοκη διαδοχή ήχων που απαιτείται για να σχηµατίσει φράσεις και προτάσεις. Ο βαθµός δυσπραξίας σε κάθε παιδί µπορεί να διαφέρει και να κυµαίνεται από ήπια έως σοβαρή µορφή.

Ένα παιδί µπορεί να εµφανίζει ένα ή παραπάνω από τα εξής διαγνωστικά χαρακτηριστικά:

1. ∆υσκολίες στον έλεγχο και συντονισµό του µηχανισµού παραγωγής προφορικού λόγου. Ο µηχανισµός παραγωγής προφορικού λόγου αποτελείται από τη γλώσσα, τα χείλη, τη γναθο, τη σταφυλή, το λάρυγγα (φωνητικές χορδές), τους µύες που χρειάζονται για τη ρύθµιση της αναπνοής κατά την οµιλία, και τους µύες που χρειάζονται για τις εκφράσεις του προσώπου. (Μπορεί επίσης να υπάρχουν δυσκολίες κατά την σίτιση.)

1. ∆υσκολίες παραγωγής ήχων, που εµφανίζονται ως περιορισµένο φάσµα ήχων και ασυνέπεια στην παραγωγή τους.

1. ∆υσκολίες στη διαδοχή ήχων για να σχηµατίσουν λέξεις.

1. ∆υσκολίες στην ρύθµιση της αναπνοής και στον έλεγχο της ταχύτητας, του ρυθµού και της έντασης της οµιλίας. Ενδέχεται επίσης να υπάρχουν δυσκολίες όπως ένρινη οµιλία και κακή ποιότητα φωνής. Τα παιδιά µε δυσπραξία έχουν συνήθως καλή κατανόηση προφορικού λόγου.

Εξελικτική Λεκτική Δυσπραξία: Η λεκτική δυσπραξία μπορεί να είναι εξελικτικής μορφής, δηλαδή να υπάρχει από την γέννηση ή μπορεί να είναι επίκτητη, ως αποτέλεσμα εγκεφαλικού τραύματος. Ένα παιδάκι με εξελικτικής μορφής δυσπραξία, μπορεί να μην βαβίζει πολύ ώς βρέφος, να καθυστερήσει να πεί τις πρώτες του λεξούλες (να ξεκινήσει 2,5-3 ετών), ή να έχει πολύ περιορισμένο λεξιλόγιο. Το παιδί δυσκολεύεται να βάλει στη σειρά τους ήχους και τις συλλαβές, γι’αυτό συχνά υπεραπλουστεύει τις λέξεις παραλείποντας συλλαβές ή χρησιμοποιώντας «αρμονίες» (π.χ.το «καπέλο» γίνεται «πεπέλο», δηλ.η πρώτη συλλαβή γίνεται ίδια με τη δεύτερη). Καθυστερεί να κατακτήσει τα σύμφωνα στην ομιλία του, ενώ οι αντικαταστάσεις των φωνημάτων είναι μη σταθερές και πολύ συχνές, οπότε η ομιλία είναι σε μεγάλο ποσοστό ακατάληπτη ακόμη και από τα οικεία πρόσωπα. Η δυσκολία αυξάνεται όσο μεγαλώνει η δομή και η περιπλοκότητα των λέξεων (τρισύλλαβες, τετρασύλλαβες, ύπαρξη συμπλεγμάτων).

Εξελικτική Στοματική Δυσπραξία: Η στοματική δυσπραξία αφορά στην εκτέλεση στοματικών ή λαρυγγικών κινήσεων, οι οποίες είναι μη λεκτικές. Υπάρχει δυσκολία στο να πραγματοποιηθούν κινήσεις μετά από εντολή π.χ. «βήξε» ή «βγάλε τη γλώσσα», ενώ οι ίδιες κινήσεις γίνονται φυσιολογικά κατά τη μάσηση και την κατάποση. Εμφανίζονται κινήσεις «ψαξίματος», δηλαδή ορατές προσπάθειες για την σωστή τοποθέτηση της γλώσσας ή των χειλιών. Η στοματική δυσπραξία συχνά παρατηρείται να συνυπάρχει με γενικότερη σωματοκινητική δυσπραξία. Η ύπαρξη στοματικής δυσπραξίας σχεδόν πάντα σημαίνει οτι θα συνυπάρχει και η λεκτική. Αντίθετα, η ύπαρξη λεκτικής δυσπραξίας δεν σημαίνει οτι θα συνυπάρχει και η στοματική.

• Χαρακτηριστικά παιδιών με λεκτική δυσπραξία:

• Περιορισμένο βάβισμα κατά τη βρεφική ηλικία.

• Καθυστέρηση στην παραγωγή των πρώτων λέξεων.

• Σημαντική δυσκολία στην εκφορά του λόγου– κοπιώδης και αργή ομιλία.

• Δυσκολία στη μίμηση ήχων και φθόγγων.

• Μονότονος επιτονισμός.

• Ασταθή φωνολογικά λάθη.

• Μεγαλύτερη δυσκολία και περισσότερα λάθη σε λέξεις με μεγαλύτερη φωνοτακτική δομή και πολυπλοκότητα.

• Περιορισμένη καταληπτότητα ομιλίας ειδικά από τρίτους.

• Συχνές είναι οι κινήσεις αναζήτησης.

Με βάση το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών (DSM-IV), τα κριτήρια για τη διάγνωση της αναπτυξιακής λεκτικής δυσπραξίας έχουν ως εξής:

• Υπάρχει μια σημαντική αδυναμία στην ικανότητά του να εκτελεί τις δραστηριότητες που απαιτούν συντονισμό κινήσεων και το επίπεδο απόδοσης είναι κάτω του αναμενόμενου για την ηλικία και την νοημοσύνη ενός ατόμου.

• Η αδυναμία αυτή φαίνεται σημαντικά από την ακαδημαϊκή επίδοση ή τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.

• Η αδυναμία αυτή δεν μπορεί να εξηγηθεί από άλλη γενική ιατρική κατάσταση, π.χ. εγκεφαλική παράλυση ή μυϊκή δυστροφία , και τα κριτήρια δεν πληρούνται για μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή.

• Εάν υπάρχει νοητική υστέρηση , οι κινητικές δυσκολίες είναι ανώτερες από εκείνες που συνήθως συνδέονται με αυτό.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Dale, P. S. & Hayden, D. A. (2013). Treating Speech Subsystems in Childhood Apraxia of Speech With Tactual Input: The PROMPT Approach. Am J Speech Lang Pathol, 22(4), 644-661. doi: 10.1044/1058-0360(2013/12-0055).

• Grigos, M. I., Moss, A., & Lu, Y. (2015). Oral Articulatory Control in Childhood Apraxia of Speech. J Speech Lang Hear Res, 58(4), 1103-1118. doi: 10.1044/2015_JSLHR-S-13-0221.

• Morgan AT, Vogel AP. Intervention for childhood apraxia of speech. Cochrane Database of Systematic Reviews 2008, Issue 3. Art. No.: CD006278. DOI: 10.1002/14651858.CD006278.pub2.

• Dyspraxia Foundation UK (Οργανισμός για τη Δυσπραξία στην Αγγλία).

• http://dyspraxiafoundation.org.uk/

• DSM-IV